هک شد؛ نشد؟
ظهر دیروز پیامکی برای تلفن‌های همراه اول ارسال شد که خبر از احتمال زلزله‌ای در کشور می‌داد
ظهر دیروز پیامکی برای تلفن‌های همراه اول ارسال شد که خبر از احتمال زلزله‌ای در کشور می‌داد
«آرام باشید و پناهگاهی در این اطراف پیدا کنید». این متن، ظهر دیروز حوالی ساعت 12 برای برخی مشترکین تلفن همراه اول ارسال و باعث شد تا فضایی نگران‌کننده و دلهره‌آور برای برخی کاربران تلفن همراه اول ایجاد شود. بعد از گذشت 20دقیقه، مسئولان مربوط نیز با اظهارنظرهای ضدونقیض شبهات چنین موضوعی را افزایش دادند.
از پیامک دلهره‌آور تا تکذیب
دقایقی بعد از انتشار چنین خبری، شبکه خبر صداوسیما با زیرنویس: «هک شدن شبکه تلفن همراه و ارسال پیام جعلی زلزله»، درواقع هک شدن شبکه تلفن همراه را تایید کرد. اسماعیل بایرام‌نژاد، رئیس مرکز لرزه‌نگاری کشور در گفتوگو با شبکه خبر اعلام کرد، هیچ پیامک یا دستورالعملی از سوی مرکز لرزه‌نگاری ارسال نشده و هیچ‌وقت هم با ارسال پیامک اطلاع‌رسانی نخواهند کرد، چراکه اصلا زلزله قابل پیش‌بینی نیست. رئیس مرکز لرزه‌نگاری کشور همچنین در ادامه افزود: «اگر ما در تحلیل‌های‌مان به این نتیجه برسیم که در منطقه‌ای قرار است زلزله‌ای رخ دهد، چنین موضوعی را به سازمان‌های امدادی و مدیریت بحران کشور اعلام می‌کنیم و اصلا سراغ ارسال پیامک به مردم نخواهیم رفت». سرهنگ رامین پاشایی، معاون اجتماعی پلیس فتا نیز در ادامه برنامه شبکه خبر روی خط توضیحاتی ارائه کرد: « قابلیتی روی گوشی‌های تلفن همراه اندروید است که هشدارهای ضروری را با استفاده از اینترنت برای تلفن‌های همراه ارسال می‌کند. این اتفاق حالا متاسفانه در کشور ما رخ داده، شاید شیطنت یک کاربر یا هک بوده که نیاز به بررسی دارد. صرفا این پیامک برای گوشی‌هایی ارسال شده که سیستم عامل اندروید هستند.»
وزارت ارتباطات: اشتباه شد!
بعد از ارسال پیامک و صحبت‌های رئیس مرکز لرزه‌نگاری کشور و معاون اجتماعی پلیس فتا ابهام درخصوص اینکه آیا وزارت ارتباطات هک شده یا خیر، قوت گرفت. با توجه به هک شدن خبرگزاری فارس، بسیاری تصور کردند وزارت ارتباطات نیز هک شده و با ارسال چنین پیامک به‌خصوصی، اهداف دیگری از سوی برخی جریان‌ها دنبال می‌شود. بعد از این اتفاق، اظهارنظرهای مقام‌های مسئول پیرامون «هک نشدن سایت شبکه همراه اول یا سایت وزارت ارتباطات» مطرح شد.
«احسان خرامید»، مدیر روابط عمومی وزارت ارتباطات در گفتوگو با «هم‌میهن» اعلام کرد: «اشتباهی از سوی اپراتور همراه اول رخ داده و به اشتباه این پیامک ارسال شده که آقای وزیر دستور دادند این پیگیری از سوی سازمان تنظیم انجام شود. همچنین پیشنهاد می‌کنم اطلاعیه روابط عمومی وزارت ارتباطات را مطالعه بفرمایید که در آنجا اعلام کردیم، کارشناسان فنی باید چنین موضوعی را بررسی کنند. البته این موضوع را باید تاکید کنم که هیچ‌گونه هکی از سوی هکرها رخ نداده است».
همچنین محمدامین آقامیری، معاون وزیر ارتباطات و رئیس سازمان تنظیم مقررات نیز درباره ماجرای پیام هشدار زلزله صحبت‌های مدیر روابط عمومی وزارت ارتباطات را تایید می‌کند و می‌گوید، هیچ بدافزاری یا هک‌شدنی در کار نبوده، درز اطلاعاتی رخ نداده و معتقد است، چنین موضوعی یک مبحث فنی اپراتوری بوده که دوستان در اپراتور همراه اول بررسی‌های‌شان را انجام دادند تا به‌زودی نظر نهایی را ارائه کنند.
درنهایت حامد حکاکان، مدیرکل ارتباطات همراه اول ضمن عذرخواهی از مشترکان خود به دلیل پیام اشتباه زلزله گفت: «هیچ‌گونه هک و نفوذی نبوده است، بلکه به دلیل خطای تیم تحقیقاتی بوده که در زمینه تست قابلیت هشدار بلایای طبیعی سیل یا زلزله کار می‌کردند.» همچنین مجید میراحمدی، معاون وزیر کشور در توضیح این اتفاق گفت، تیم تحقیقاتی همراه اول در حال تست خدمات جدید هشدارهای بحرانی بود که اشتباهی به‌جای گروه خودشان، برای مردم پیام زلزله ارسال کردند.
از لحاظ حقوقی، قانون چه می‌گوید؟
در روزهای اخیر باتوجه به هک سایت خبرگزاری فارس، اولین شایعه و شائبه پیرامون ارسال این پیامک، افکار عمومی را به‌سمت هک شدن سامانه تلفن‌های همراه اول برد که بعد از گذشت 20دقیقه با واکنش وزارت ارتباطات، این شایعه از بین رفت. هرچند در دقایق اولیه انتشار این خبر پلیس فتا شایعه «شیطنت و هک شدن» را رد نکرد.
کامبیز نوروزی، حقوقدان در گفتوگو با «هم‌میهن» درخصوص چنین اتفاقی معتقد است، واکنش وزارت ارتباطات آنطور که باید دقیق و شفاف نبوده و نیاز به بررسی بیشتر دارد: «ارسال پیامک اشتباه، خبر بسیار مهمی است که می‌تواند بسیاری از مردم را نگران کند و موجب ایجاد فضای آشفته و آشوب در کشور شود. همچنین ممکن بود بسیاری از مردم از شهر فرار کنند. البته بعد از گذشت 20دقیقه، شرکت همراه اول و ستاد بحران اعلام کردند، این خبر دروغ است. اما صرف این اعلام، رفع مسئولیت از مسئولان مربوطه نمی‌شود.» این درحالی‌است که شرکت همراه اول مدعی شده، یک گروه تحقیقاتی برای تست سیستم هشدار روی گوشی‌های موبایل فعالیت می‌کرده و این اقدام صرفا یک اشتباه بوده است.
وکیل پایه یک دادگستری درخصوص توضیح شرکت همراه اول گفت: «این مقدار توضیح اصلا کافی نیست. اگر ما ابعاد این خبر را با دقت تحلیل کنیم، به این موضوع پی می‌بریم که انتشار چنین خبری می‌توانست به سادگی تمام، نظم اجتماعی تهران را به‌هم بریزد. بنابراین چنین خبری و انتشارش باید مورد رسیدگی دقیق قرار بگیرد. چنین اشتباهاتی ممکن است گاهی اوقات به قیمت حتی آشوب‌های اجتماعی بیانجامد. از سوی دیگر ما در دروس حقوقی یک مثال کلاسیک و تکراری در مورد جرم نشر اکاذیب داریم؛ مثالی که اصولا زیاد استفاده می‌شود: مثلا کسی خبر بدهد گندم در سیلوها تمام شده. خبر سیل و زلزله را بدهند. همگی نشر اکاذیب است. در این موضوع نیز یک مسئله روشن است. اینکه پیام هشدار زلزله روی گوشی‌های موبایل ارسال شده و تردیدی در آن نیست. در این حد هم هیچ تردیدی نیست که این خبر دروغ بوده و خود شرکت همراه اول و مرکز زلزله‌نگاری و ستاد مدیریت بحران اعلام کرد، خبر درست نیست. تا اینجا ماده 698 مجازات اسلامی که مربوط به نشر اکاذیب است، محقق شده است. حالا باید ببینیم سوءنیت مجرمانه بوده یا نه. اگر ادعای اشتباه واقعی باشد، سوءنیت مجرمانه هم از بین می‌رود. اما اگر ادعای
اشتباه رد شود، بررسی این موضوع وارد فاز جدیدی می‌شود. این موضوع باید مورد رسیدگی قضایی قرار بگیرد. همه می‌دانیم گوشی‌های همراه تا چه اندازه روی زندگی مردم اثرگذار است و امنیت شبکه ارتباطی مسئله‌ای است که هم به امنیت ملی مرتبط است، هم به زندگی روزمره مردم. شاید یک نظر ابتدایی گفته، پیامی ارسال و بعد مشخص شده این پیام غلط و جعلی است؛ پس بی‌تفاوت عبور کنیم. اما موضوع را باید فراتر و کلان‌تر بررسی کنیم؛ شرکت همراه اول اعلام کرد، اشتباه از تیم تحقیقاتی بوده است. باید بررسی شود این اشتباه چرا با چنین متنی ارسال شده است؟ سیستم هشدار بلایای طبیعی را روی تلفن همراه تست می‌کردند که این مسئله نیز نیاز به تحقیق دارد.»
اتفاقات دیروز اما مسبوق به سابقه است؛ هم سایت وزارت ارتباطات یک‌بار در دی‌ماه 1398 هک شده، هم یک‌بار پیامک هشدار اضطراری برای تلفن‌های همراه اول برای سیل «پل دختر» به درستی و با اطلاع‌رسانی صحیح ارسال شده بود. در روزهایی که «هک شدن» سایت برخی ارگان‌های دولتی و خبرگزاری‌هایی چون فارس اتفاق افتاده، ارسال پیامک اشتباه به تلفن‌های همراه اول نیاز به بررسی‌های بیشتری دارد.
